Εποχή συλλογής αρωματικών φυτών και βοτάνων

Πότε μαζεύουμε βότανα; Ποια είναι η κατάλληλη εποχή για την συλλογή τους; Η συλλογή βοτάνων και αρωματικών φυτών πρέπει να γίνετε την κατάλληλη εποχή.

Ο παρακάτω οδηγός συλλογής βοτάνων αφορά την Ελλάδα.

Να έχετε υπόψη σας όμως, ότι στις πιο νότιες και ζεστές περιοχές μαζεύουμε τα βότανά μας, νωρίτερα από ότι στη βόρεια και ηπειρωτική Ελλάδα.

Στον οδηγό συμπεριλαμβάνονται μερικά από τα πιο διαδεδομένα και χρήσιμα βότανα που φύονται στην Ελλάδα. Το ξέρω ότι έχουν παραβλεφθεί αρκετά, αλλά ίσως συμπληρωθούν αργότερα και άλλα που έχω ξεχάσει.

Αγγελική Μάιο (φύλλα), Σεπτέμβριο-Οκτώβριο (ρίζα)

Αγριάδα Μάρτιο-Απρίλιο, Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Αγριμόνιο Ιούνιο-Ιούλιο

Άνηθος Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Απήγανος Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Αρτεμισία Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Αχιλλέα Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Βαλεριάνα Σεπτέμβριο-Οκτώβριο

Βασιλικός Ιούνιο-Ιούλιο

Βήχιο Φεβρουάριο-Μάρτιο (άνθη) Απρίλιο-Μάιο (φύλλα)

Βιβούρνο Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Γαϊδουράγκαθο Ιανουάριο-Φεβρουάριο-Μάρτιο (φύλλα), Ιούλιο-Αύγουστο (σπόροι)

Γάλιο Μάρτιο-Απρίλιο

Γεντιανή Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Γλυκάνισο Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Δάφνη Όλες τις εποχές

Δεντρολίβανο Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Δυόσμος Ιούνιο-Ιούλιο

Εφέδρα Σεπτέμβριο-Οκτώβριο

Εχινάκια Ιούνιο-Ιούλιο (άνθη) Σεπτέμβριο-Οκτώβριο (ρίζα)

Θούγια Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Θυμάρι Ιούνιο-Ιούλιο

Κάλαμος Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Καλέντουλα Απρίλιο-Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Καρότο άγριο Μάιος-Ιούνιος-Ιούλιος, Ιούλιο-Αύγουστο (σπόροι)

Κόλιαδρο Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Κράτεγος Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Λεβάντα Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Λινάρι Ιούνιο-Ιούλιο

Λομπέλια Ιούλιο-Αύγουστο

Λυγαριά Σεπτέμβριο-Οκτώβριο

Λυκίσκος Ιούλιο-Αύγουστο

Μάραθο Αύγουστο-Σεπτέμβριο (σπόροι)

Μελισσόχορτο Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Μέντα Όλο το χρόνο για φρέσκο, για αποξήρανση πριν την ανθοφορία, τον Ιούλιο

Μποράγκο Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Πασσιφλόρα Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Πευντάνευρο Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Ρίγανη Ιούλιο-Αύγουστο

Σαμπούκος Ιούνιο-Ιούλιο (άνθη), Αύγουστο-Σεπτέμβριο (σπόροι)

Σέλινο Μάιο- Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Σινάπι Ιούνιο-Ιούλιο (σπόροι)

Σκόρδο Ιούνιο-Ιούλιο

Σπάρτο Απρίλιο-Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο

Σύμφυτο Απρίλιο-Μάιο, Σεπτέμβριο-Οκτώβριο

Ταραξάκο Όλους τους μήνες τα φύλλα, Ιούνιο-Ιούλιο (ρίζα)

Τίλιο Ιούλιο-Αύγουστο

Τριφύλλι Μάιο-Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο-Σεπτέμβριο

Τσουκνίδα Φεβρουάριο- Μάρτιο-Απρίλιο-Μάιο (φύλλα), Ιούνιο-Ιούλιο (σπόροι)

Υπέρικο Ιούνιο-Ιούλιο

Ύσσωπος Ιούνιο-Ιούλιο

Φασκόμηλο Μάιο-Ιούνιο

Φλισκούνι Ιούνιος

Φουμαρία Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο

Χαμομήλι Απρίλιο-Μάιο-Ιούνιο

—

Πηγή: http://www.enallaktikos.gr/ar4246el_epoxi-syllogis-arwmatikwn-fytwn-kai-votanwn.html

22 από τα καλύτερα ελληνικά βότανα

 

28

Τι θα λέγατε αν, για να σας φτιάξει η διάθεση, πίνατε λίγο μελισσόχορτο; Το ίδιο θα μπορούσατε να κάνετε με το θυμάρι, αν αισθάνεστε κρυωμένοι και βήχετε, αλλά και με πολλά βότανα που μέχρι πρότινος πιστεύατε ότι προορίζονταν μόνο για τα φαγητά σας.

Η χρήση των βοτάνων ως φαρμάκων έχει τις ρίζες της στο βαθύ παρελθόν και ξεκινά μαζί με την εμφάνιση του ανθρώπου στη Γη. Πρόκειται μάλιστα για μια πρακτική που συνεχίστηκε μέχρι πολύ πρόσφατα, όταν η φαρμακοβιομηχανία άρχισε να παρασκευάζει χημικά φάρμακα για να αντικαταστήσει τη βαλεριάνα, την μπελαντόνα, τη μαντζουράνα και πολλά άλλα βότανα, που όμως τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να ξανακερδίζουν το ενδιαφέρον, όχι μόνο των απλών ανθρώπων, αλλά και των επιστημόνων, που αναζητούν τις θεραπευτικές τους δυνάμεις που είχαν επισημάνει τόσο οι αρχαίοι Έλληνες όσο και πολλοί γιατροί αργότερα. Σήμερα, περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί αποκλειστικά φαρμακευτικά φυτά, ενώ περίπου το 50% των φαρμάκων έχουν ως βάση κάποια φυσική ουσία.

Στα όσα ακολουθούν ξαναβρίσκουμε τα ελληνικά φαρμακευτικά βότανα, όχι βέβαια με την πρόθεση να αντικαταστήσουν τον γιατρό ή τη φαρμακευτική αγωγή, που ποτέ δεν πρέπει να αγνοούμε, αλλά με τη διάθεση να δημιουργήσουν ένα μικρό φυσικό φαρμακείο στο σπίτι μας για ήπιες διαταραχές.

Ενότητα 1η: Οδηγίες χρήσης

Τα φαρμακευτικά βότανα πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως από όσους παίρνουν άλλα φάρμακα ή έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας, αλλά και από τις εγκύους, τις θηλάζουσες και βέβαια τα παιδιά και τους εφήβους.
Τα φαρμακευτικά βότανα δεν αποτελούν πανάκεια, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε χωρίς μέτρο και με την προσδοκία ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.
Οτιδήποτε είναι φυσικό δεν σημαίνει ότι είναι και απολύτως ασφαλές. Έτσι, τα φαρμακευτικά φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που τα γνωρίζουν καλά.

Δοσολογία

Οι ποσότητες στις οποίες μπορούμε ή πρέπει να καταναλώνουμε τα φαρμακευτικά φυτά είναι πολύ δύσκολο να καθοριστούν με ακρίβεια. Η σωστή δοσολογία εξαρτάται κάθε φορά από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία, η σωματική διάπλαση, η ασθένεια του ατόμου που τα καταναλώνει, καθώς επίσης και από το αν παίρνει άλλα φάρμακα ή αν έχει και άλλα προβλήματα υγείας. Από την άλλη πλευρά, χρειάζεται να έχουμε υπόψη μας ότι δεν είναι όλα τα βότανα, από όπου κι αν προέρχονται, της ίδιας δραστικότητας, καθώς αυτή ποικίλλει ανάλογα με διάφορους παράγοντες, καλλιέργειας, συγκομιδής, αποξήρανσης, φύλαξης κ.λπ. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι μία επαρκής ποσότητα για έναν ενήλικο που έχει λάβει υπόψη όλες τις αντενδείξεις είναι ένα φλιτζάνι έγχυμα ή αφέψημα τη φορά. Για περισσότερες συμβουλές, ή για συστηματική χρήση, θα πρέπει να συμβουλευτούμε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό μας.

Οι μορφές τους

Αφέψηµα
Το φυτό βράζει μαζί με το νερό, συνήθως για 5-10΄, και στη συνέχεια το διηθούμε. Χρησιμοποιείται για τα ξυλώδη μέρη, όπως οι ρίζες ή οι φλοιοί.

Έγχυµα
Είναι μέθοδος που ενδείκνυται για τα φύλλα, τα άνθη και τα πέταλα, αλλά όχι για τις ρίζες. Επίσης, χρησιμοποιείται και όταν δεν θέλουμε να φύγουν τα πτητικά συστατικά, όπως στις περιπτώσεις των αρωματικών φυτών. Για να το παρασκευάσουμε, βράζουμε το νερό, το κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το βότανο. Κατόπιν, αφήνουμε το μείγμα έτσι για 5-10΄ και στη συνέχεια το διηθούμε.

Πού βρίσκουμε τα δραστικότερα;

Είναι διαδεδομένη η λανθασμένη άποψη ότι τα άγρια φυτά είναι πιο δραστικά από τα καλλιεργούμενα. Όταν στα καλλιεργούμενα φυτά οι ποικιλίες που καλλιεργούνται, η περιποίηση των φυτών και η εποχή συλλογής, η φύλαξη (μέρη σκοτεινά και όχι υγρά) και η αποξήρανση (όταν χρειάζεται) είναι σωστές, τότε δεν παρατηρούνται ουσιαστικές διαφορές από τα άγρια. Επίσης, είναι σημαντικό να καταναλώνουμε τα βότανα σε διάστημα όχι μεγαλύτερο του ενός χρόνου από τη στιγμή της συλλογής τους.

Ενότητα 2η: Η ταυτότητά τους

1. Βαλεριάνα, κέντρανθος (κόκκινη βαλεριάνα)

Η βαλεριάνα είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Από τον 18ο αιώνα χρησιμοποιείται ως κατευναστικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η κόκκινη βαλεριάνα έχει ανάλογη δράση και χρησιμοποιείται στην κεντρική Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία. Τη βαλεριάνα τη βρίσκουμε κοντά σε ποτάμια και καταρράκτες, σε ελώδεις περιοχές και σε δάση. Το φυτό μπορεί να καλλιεργηθεί με σπόρους και μεταφυτεύοντας τις παραφυάδες σε βάθος 30 εκ. σε ελαφρύ έδαφος. Προτιμάει εδάφη ξηρά και πολύ ήλιο.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ρίζες της, οι οποίες συλλέγονται το φθινόπωρο και αποξηραίνονται στη σκιά, αφού πρώτα τις πλύνουμε καλά.

Χρήση: Σε μορφή εγχύματος λειτουργεί ως ήπιο κατευναστικό, αλλά βοηθά και στην αντιμετώπιση προβλημάτων αϋπνίας.

Προσοχή: Οι υψηλές και συνεχείς δόσεις μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για περισσότερες από 8 συνεχείς ημέρες. Επίσης, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ενισχύει τη δράση των υπνωτικών φαρμάκων. Σκόπιμο είναι να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας.

2. Δυόσµος

Η καλλιέργειά του γίνεται με παραφυάδες σε ελαφρύ, όχι πολύ στεγνό έδαφος.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα υπέργεια τμήματα του φυτού, που συλλέγονται ακριβώς πριν την άνθιση και αποξηραίνονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C.

Χρήση: Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται εξωτερικά σε μυαλγίες και νευραλγίες. Πρέπει όμως να αποφεύγεται η επαφή των παρασκευασμάτων που περιέχουν αιθέριο έλαιο με το πρόσωπο και με τη μύτη. Ως έγχυμα χρησιμοποιείται κατά της γαστρίτιδας, των κολικών και της δυσπεψίας. Διευκολύνει την έκκριση της χολής. Επίσης, υποβοηθά την εφίδρωση στον πυρετό και τη γρίπη. Το βράσιμο των φύλλων σε νερό και η εισπνοή των υδρατμών βοηθά κατά του κρυολογήματος.

Προσοχή: Πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη χρήση του αιθέριου ελαίου για εισπνοές. Δεν πρέπει να δίνεται σε παιδιά για διάστημα μεγαλύτερο από 3 ημέρες, ενώ πρέπει να αποφεύγεται στα βρέφη. Μπορεί να μειώσει τη ροή του γάλακτος, γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή κατά τη γαλουχία. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγάλη προσοχή κατά την κύηση. Η χρήση παρασκευασμάτων με δυόσμο αντενδείκνυται σε άτομα με απόφραξη του χοληδόχου πόρου ή/και με σοβαρή ηπατική βλάβη.

3. Γλυκοριζα

Είναι ένα πολυετές φυτό που το συναντάμε ως αυτοφυές κυρίως στη Μακεδονία. Συλλέγεται από το φθινόπωρο μέχρι το τέλος Μαρτίου.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ρίζες και τα ριζίδια, που πλένονται καλά και αποξηραίνονται.

Χρήση: Το αφέψημα έχει σπασμολυτική δράση και χρησιμοποιείται σε ενοχλήσεις στομάχου. Επίσης, είναι πολύ αποτελεσματικό στον ξηρό βήχα ως μαλακτικό και αποχρεμπτικό.

Προσοχή: Γενικά δεν πρέπει να καταναλώνεται σε υψηλές δόσεις, επειδή προκαλεί υπέρταση, οίδημα και υποκαλιαιμία. Πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται από τους υπερτασικούς. Επίσης, αντενδείκνυται σε άτομα με προβλήματα στη χοληδόχο κύστη, ηπατική κίρρωση, νεφρική ανεπάρκεια, αλλά και στην κύηση.

4. Αγριάδα ή άγρωστις ή αγρόπυρο

Πρόκειται για ένα ζιζάνιο που βρίσκεται σε αγρούς και άγονες περιοχές και συλλέγεται την άνοιξη και το φθινόπωρο. Μπορούμε, επίσης, να το καλλιεργήσουμε και με σπόρους.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Το ρίζωμα, που αποξηραίνεται στη σκιά, αφού πρώτα πλυθεί καλά.

Χρήση: Κυρίως πίνεται ως αφέψημα και ως διουρητικό για τις πέτρες στα νεφρά.

Προσοχή: Ακριβώς επειδή είναι πολύ δραστική, η αγριάδα πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Το αφέψημα χρειάζεται να είναι πολύ αραιωμένο, καθώς υπάρχει περίπτωση εάν διαλυθούν απότομα οι πέτρες να τραυματίσουν την ουροδόχο κύστη ή/και τους ουρητήρες και να παρατηρηθεί αίμα στα ούρα.

5. Βερβάσκο ή φλόµος

Πρόκειται για ένα πολύ κοινό φυτό στη χώρα μας, που μπορεί επίσης να πολλαπλασιαστεί και με την καλλιέργεια σπόρων.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα άνθη, αποξηραμένα σε σκιά σε ξηρές εποχές, στον αέρα. Τα συλλέγουμε από τα διετή φυτά από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Χρήση: Το έγχυμα ενδείκνυνται για τον παραγωγικό βήχα και τη βρογχική καταρροή.

Προσοχή: Το έγχυμα πρέπει να διηθείται με πανί, για να απομακρύνονται οι τρίχες που έχει το φυτό.

6. Γλυκάνισο ή άνισο

Είναι ένα μονοετές φυτό με χαρακτηριστική ωραία μυρωδιά, του οποίου η καλλιέργεια γίνεται με σπόρους που φυτεύονται την άνοιξη σε σειρές.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Ο καρπός (αποξηραμένος), που συλλέγεται τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο.

Χρήση: Το πίνουμε για να αντιμετωπίσουμε τη βρογχική καταρροή.

Προσοχή: Αντενδείκνυται σε άτομα με υπερευαισθησία στον άνισο ή στη μινθόλη. Μπορεί να προκαλέσει ποικίλες αλλεργικές αντιδράσεις (δερματικές, αναπνευστικές, γαστρεντερικές).

7. Δεντρολίβανο ή αρισµαρές

Είναι ένας μεσογειακός θάμνος που πολλαπλασιάζεται με βλαστούς που αφήνονται να βγάλουν ρίζες ή αναπτύσσονται από σπόρους. Το συλλέγουμε φρέσκο όλο τον χρόνο.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τόσο τα ξηρά (αποξηραίνονται σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C), όσο και τα χλωρά φύλλα.

Χρήση: Εξωτερικά χρησιμοποιείται σε ερεθισμούς του δέρματος και σε εντριβές για ρευματικές παθήσεις, διότι προκαλεί τοπική υπεραιμία. Όταν λαμβάνεται εσωτερικά, δρα ως τονωτικό, σαν εμμηναγωγό και εκτρωτικό. Το έγχυμα μπορεί επίσης να χρησιμεύσει και κατά της πιτυρίδας, ως τελευταίο ξέπλυμα στα μαλλιά.

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει σπασμούς και ίλιγγο.

8. Θυµάρι

Θάμνος που βρίσκεται σε άγρια κατάσταση ή καλλιεργείται με σπόρους που φυτεύονται σε σειρές.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα κλαδιά του, που συλλέγονται πριν την άνθιση και κατά τη διάρκειά της το καλοκαίρι. Το φυτό αποξηραίνεται σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C.

Χρήση: Το έγχυμα χρησιμοποιείται για λοιμώξεις του θώρακα και ως αποχρεμπτικό σε βρογχική καταρροή.

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, σε πολύ υψηλές τοξικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο, ίλιγγο και νεφρικές διαταραχές.

9, Μαϊντανός ή πετροσέλινο

Είναι αυτοφυές στην Ελλάδα, αλλά καλλιεργείται και με σπόρους.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Κυρίως τα υπέργεια τμήματα, αλλά και οι ρίζες, που αποξηραίνονται σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 40° C.

Χρήση: Το αφέψημα είναι διουρητικό και εμμηναγωγό.

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και σε περιπτώσεις φλεγμονής των νεφρών. Μπορεί να λαμβάνεται με εξαιρετική προσοχή σε περιπτώσεις οιδήματος που έχει προκληθεί από καρδιακή ή/και νεφρική ανεπάρκεια. Έχουν αναφερθεί περιστασιακές αλλεργικές αντιδράσεις από το δέρμα και τους βλεννογόνους. Επίσης, σε μεγάλες δόσεις προκαλεί μέθη.

10. Μάραθο ή µάλαθρο

Χρησιμοποιείται από τους ρωμαϊκούς χρόνους και πιστεύεται ότι βοηθάει στο αδυνάτισμα. Μάλιστα, λέγεται ότι το όνομά του προέρχεται από το ρήμα μαραίνω που σημαίνει αδυνατίζω. Στην Ελλάδα το συναντούμε ως αυτοφυές σε ξηρούς τόπους. Η καλλιέργειά του γίνεται με σπόρους που σπέρνονται σε σειρές.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ώριμοι καρποί (αποξηραμένοι), που συλλέγονται το φθινόπωρο.

Χρήση: Το έγχυμα και το αφέψημα χρησιμοποιούνται ως φάρμακα του πεπτικού συστήματος, για τη δυσπεψία, τους κοιλιακούς και στομαχικούς πόνους, αλλά και για τους κολικούς. Το έγχυμα (με την προσθήκη μελιού) χρησιμοποιείται για τη βρογχική καταρροή (και σε παιδιά).

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην εγκυμοσύνη και στη γαλουχία. Έχουν αναφερθεί περιστασιακές αλλεργικές αντιδράσεις από το δέρμα και τους βλεννογόνους. Επίσης, σε μεγάλες δόσεις προκαλεί μέθη.

11. Μαντζουράνα

Είναι αυτοφυής στην Ελλάδα, αλλά καλλιεργείται και με σπόρους.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα υπέργεια τμήματα του φυτού, που συλλέγονται από τον Ιούλιο μέχρι τον Αύγουστο και αποξηραίνονται στη σκιά.

Χρήση: Το αφέψημα είναι ορεκτικό, ευεργετικό για το στομάχι, αντισπασμωδικό, διουρητικό. Το κατάπλασμα με οινόπνευμα χρησιμεύει στον καθαρισμό των πληγών.
Πολλές θεραπευτικές ιδιότητες αποδίδονται στη μαντζουράνα, αλλά μέχρι στιγμής δεν είναι καλά τεκμηριωμένες επιστημονικά.

Προσοχή: Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να γίνει ηπατοτοξική, γι’ αυτό και η κατάχρηση του αφεψήματος είναι επικίνδυνη. Προσοχή επίσης χρειάζεται και στην εξωτερική εφαρμογή του φυτού. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι περιέχει σε χαμηλές συγκεντρώσεις αρβουτίνη και υδροκινόνη, που οδηγούν σε αποχρωματισμό του δέρματος.

12. Νεροµολόχα ή αλθέα

Είναι ένα φυτό πολύ κοινό στην Ελλάδα που καλλιεργείται κιόλας. Πολλαπλασιάζεται με τη ρίζα, σπανίως και με σπόρους.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ρίζες, οι οποίες συλλέγονται στο τέλος του φθινοπώρου, αποθηκεύονται σε δροσερό μέρος και στη συνέχεια ξεφλουδίζονται και ξηραί-νονται σε θερμοκρασία 50-60° C. Επίσης, τα φύλλα και τα άνθη, που συλλέγονται το καλοκαίρι.

Χρήση: Τα φύλλα και τα άνθη χρησιμοποιούνται όμοια με τη μολόχα. Επιπλέον, οι ρίζες έχουν αντιφλεγμονώδη δράση σε ήπιες φλεγμονές του γαστρικού βλεννογόνου.

Προσοχή: Η ταυτόχρονη χρήση με άλλα φάρμακα μπορεί να επιβραδύνει την απορρόφησή τους.

13. Μελισσόχορτο ή µέλισσα

Το βότανο αυτό ήταν δημοφιλές μεσαιωνικό ελιξήριο νεότητας. Στη χώρα μας το συναντάμε παντού ως αυτοφυές. Επίσης, καλλιεργείται με σπόρους, που βλασταίνουν αργά, ή με διαίρεση φυτών. Προτιμά καλά εδάφη που δεν είναι πολύ στεγνά.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα φύλλα (αποξηραμένα ή φρέσκα), που συλλέγονται πριν την άνθιση. Τα φύλλα αποξηραίνονται σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί γίνονται καφέ αν αποξηρανθούν πολύ αργά.

Χρήση: Σε μορφή εγχύματος, ως κατευναστικό.

14. Μολόχα

Είναι ένα μονοετές φυτό πολύ κοινό στην Ελλάδα, που συναντάται σε υγρές περιοχές, σε αγρούς και στην άκρη των δρόμων.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα άνθη ή/και τα φύλλα, που συλλέγονται από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο και αποξηραίνονται γρήγορα στη σκιά.

Χρήση: Σχεδόν πάντα δίνεται ως αφέψημα σε ερεθισμούς του στοματικού βλεννογόνου και του λάρυγγα, όταν συνοδεύονται από ξηρό βήχα. Είναι καταπραϋντικό. Εξωτερικά χρησιμοποιείται σε φλεγμονές του δέρματος.

15. Ρίγανη

Είναι ένα βότανο διαδεδομένο από την αρχαιότητα. Η σύγχρονη έρευνα έχει ανακαλύψει τις αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Είναι αυτοφυές σε ασβεστούχα και πυριτιούχα εδάφη σε ζεστές περιοχές, σε φτωχά βοσκοτόπια, στην άκρη των δρόμων και αλλού. Μπορεί και να καλλιεργηθεί όταν πάρουμε ολόκληρο το φυτό και το μεταφυτέψουμε.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα υπέργεια τμήματα του ανθισμένου φυτού, αποξηραμένο σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C.

Χρήση: Το έγχυμα δίνεται κατά του βήχα, σε βρογχική καταρροή και γενικά στις παθήσεις των αναπνευστικών οδών. Χρησιμοποιείται ως διουρητικό, σε ενοχλήσεις του ουροποιητικού συστήματος, σε κοιλιακά άλγη, καθώς και για γαργάρες και πλύσεις του στόματος. Είναι αντιφλεγμονώδες για τον λάρυγγα και τα ούλα. Το μάσημα ριγανόξυλου ανακουφίζει τον πονόδοντο.

Προσοχή: Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητα του φυτού και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ως προς την αναμενόμενη θεραπευτική του δράση.

16. Τίλιο ή φλαµούρι

Βρίσκεται στα δάση, αλλά καλλιεργείται κιόλας.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Από το δέντρο, που ανθίζει τον Μάιο με Ιούλιο, χρησιμοποιούμε φαρμακευτικά τα άνθη, που συλλέγονται μόλις ανοίξουν τελείως και ξηραίνονται σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C.

Χρήση: Τα άνθη χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις κρυολογήματος και ως εφιδρωτικό φάρμακο. Το ελληνικό τίλιο είναι πολύ πλούσιο σε βλέννη με πολυσακχαρίτες και κάνει καλό στο στομάχι.

17. Φασκόµηλο ή αλισφακιά

Πρόκειται για ένα φυτό που συνδέεται με τη μακροβιότητα. Είναι αυτοφυές στις χώρες της Μεσογείου, αλλά καλλιεργείται και σε κήπους με σπόρους ή κομμάτια ρίζας.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα φύλλα του, που συλλέγονται το καλοκαίρι, αποξηραμένα σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35° C, αλλά και χλωρά.

Χρήση: Το φυτό έχει αντιμικροβιακές και στυπτικές ιδιότητες. Το έγχυμα χρησιμοποιείται εξωτερικά σε φλεγμονές των βλεννογόνων και εσωτερικά στη δυσπεψία. Επίσης, είναι ιδανικό για γαργάρες και στοματικές πλύσεις.

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην εγκυμοσύνη και τη γαλουχία, ούτε από όσους έχουν επιληψία, υπέρταση και από τα μικρά παιδιά. Επίσης, σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις. Η παρατεταμένη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε επιληπτικούς σπασμούς.

18. Τουσσιλάγκο ή βήχιο ή χαµαιλεύκη

Πρόκειται για ένα πολύ κοινό πολυετές ελληνικό φυτό που συναντάται σε υγρά μέρη.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα άνθη, που συλλέγονται νωρίς την άνοιξη και αποξηραίνονται σε σκιά, και τα φύλλα, που συλλέγονται τον Μάιο και τον Ιούνιο και αποξηραίνονται στον ήλιο.

Χρήση: Ο Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν ως αποχρεμπτικό. Το έγχυμα από το φυτό αυτό χρησιμοποιείται σε οξεία βρογχική καταρροή και σε ήπιες φλεγμονές του στοματικού και φαρυγγικού βλεννογόνου.

Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται περισότερο από 4-6 εβδομάδες συνολικά κατ’ έτος.
Η χρήση παρασκευασμάτων με τουσσιλάγκο αντενδείκνυται σε άτομα με πέτρες στη χοληδόχο κύστη, με απόφραξη του χοληδόχου πόρου και συναφείς παθήσεις.
Εφιστάται η προσοχή κατά την παρασκευή και τη χρήση του, δεδομένου ότι το φυτό περιέχει ηπατοτοξικά συστατικά και η ημερήσια δόση δεν πρέπει να υπερβαίνει συνολικά τα 100 μg σε αυτά τα συστατικά.

19. Χαµοµήλι

Είναι ένα πολύ κοινό και γνωστό φυτό στη χώρα μας. Καλλιεργείται μερικές φορές με σπόρους, που σπέρνονται αργά το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Το άγριο χαμομήλι ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα «κεφάλια», αποξηραμένα σε σκιά και σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 35˚ C.

Χρήση: Εσωτερικά -κυρίως ως έγχυμα- χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις στομαχικών διαταραχών και μολύνσεων του στόματος ή του λάρυγγα. Εξωτερικά -με τη μορφή εγχύματος σε κομπρέσες- χρησιμοποιείται σε δερματικά εξανθήματα, σε εγκαύματα και σε φλεγμονές των ματιών.

Προσοχή: Για τις πλύσεις των ματιών με χαμομήλι εφιστάται η προσοχή κατά τη διήθηση του εγχύματος, ώστε να μην υπάρχουν κόκκοι γύρης ή σκόνη στο διήθημα, που μπορεί τελικά να επιδεινώσουν το πρόβλημα. Επίσης, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

20. Φλησκούνι ή βληχόνι

Είναι είδος συγγενές της μέντας και του δυόσμου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί γι’ αυτά. Βρίσκεται αυτοφυές σε ολόκληρη την Ελλάδα, συνήθως κοντά σε νερά και σε παραθαλάσσιες περιοχές, αλλά μπορεί και να καλλιεργηθεί.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα φύλλα και τα άνθη, που συλλέγονται από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο.

Χρήση: Πίνουμε το αφέψημα ή το έγχυμα ως τονωτικό, ευεργετικό για το στομάχι και καταπραϋντικό κατά της βρογχίτιδας, της ημικρανίας, των ιλίγγων και της διάρροιας. Το κατάπλασμα μπαίνει σε αποστήματα και μώλωπες. Επίσης, χρησιμεύει και για να κάνουμε γαργάρες για τις παθήσεις του ρινοφάρυγγα, για το βήχα και γενικά για το άσθμα και τη γρίπη.

21. Ταραξάκο ή πικραλίδα ή αγριοµάρουλο ή αγριοράδικο

Είναι πολύ κοινό φυτό και το συναντάμε σε χωράφια, στις άκρες των δρόμων και σε ακαλλιέργητες περιοχές.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Η ρίζα, η οποία πρέπει να κόβεται κατά μήκος πριν αποξηρανθεί στον ήλιο ή στη σκιά και συλλέγεται το φθινόπωρο. Επίσης τα φύλλα, καθώς και ολόκληρο το φυτό.

Χρήση: Το έγχυμα από τα φύλλα και ο χυμός τους έχουν διουρητική και ορεξιογόνο δράση. Επίσης, διευκολύνουν την έκκριση της χολής.
Προσοχή: Όπως συμβαίνει και με όλα τα φυτά που περιέχουν πικρά συστατικά, μετά την κατανάλωσή του μπορεί να προκληθεί πεπτική δυσανεξία λόγω γαστρικής υπεροξύτητας.
Η χρήση παρασκευασμάτων με ταραξάκο αντενδείκνυται σε άτομα με απόφραξη του χοληδόχου πόρου και συναφείς παθήσεις. Σε περιπτώσεις με πέτρες στη χοληδόχο κύστη μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο κατόπιν ιατρικής συμβουλής.

22. Γεντιανή

Είναι πολυετές φυτό, αυτοφυές στην Ελλάδα.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Η αποξηραμένη ρίζα, που ξεθάβεται το φθινόπωρο.

Χρήση: Το έγχυμα δίνεται ως διεγερτικό της όρεξης.

Προσοχή: Γενικά δεν πρέπει να καταναλώνεται σε υπερβολικές δόσεις. Αντενδείκνυται σε άτομα με έλκος στομάχου ή/και δωδεκαδακτύλου. Υπερευαίσθητα άτομα μπορεί να εμφανίσουν πονοκέφαλο.

Δρ. ΕΛΕΝΗ ΣΚΑΛΤΣΑ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή

Σημείωση Εναλλακτικής Δράσης: Από τη λίστα λείπουν πολλά άλλα πολύτιμα βότανα που φύονται στην Ελλάδα. Το σπουδαιότερο όμως από τα ελληνικά βότανα, το οποίο δεν αναφέρεται είναι το Βαλσαμόχορτο ή Σπαθόχοροτο το οποίο έχει επουλωτικές, αντιμικροβιακές, αντιβακτηριδιακές, αντικαταθλιπτικές και πολλές πολλές άλλες υπέροχες ιδιότητες.

Read more: http://enallaktikidrasi.com/2014/05/22-apo-ta-kalytera-ellinika-botana/#ixzz32dIjyGb9

Βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες από το Α ως το Ω…

Η φύση αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο. Η χλωρίδα κρύβει τα μυστικά της πιο λαμπρής ομορφιάς και υγείας, προτείνοντας για κάθε πρόβλημα την άριστη δυνατή λύση. Στο πέρασμα των χρόνων ο άνθρωπος άρχισε να ξεχνά τις θεραπείες της φύσης και προτίμησε να στρέψει το ενδιαφέρον του στα κατασκευάσματα των χημικών εργαστηρίων. Η φύση όμως παίρνει τη ρεβάνς καθώς ανακαλύπτουμε ξανά λίγο – λίγο της ευεργετικές ιδιότητες των φυτών.

Το μυστικό της υγείας και της ομορφιάς βρίσκεται καλά κρυμμένο στα βότανα, τα αυτοφυή δηλαδή φυτά και ιδίως αυτά που φυτρώνουν στους καλλιεργημένους αγρούς και χρησιμοποιούνται σαν φάρμακα για τις διάφορες παθήσεις. Στην ελληνική φύση ευδοκιμούν πλήθος βοτάντων που, άλλα με την υπέροχη γεύση και άλλα με το άρωμά τους, μα χαρίζουν ωφέλεια και μας φτιάχουν τη διάθεση.

Όπως τα ήξεραν οι παλιοί…

(Cynodon dactylon)

Αγριάδα|Ζιζάνιο|Cynodon dactylon

Είναι από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά και συμπεριλαμβάνεται σε πολλούς συνδυασμούς για τη θεραπεία του προστάτη. Φυσικό αντιβιοτικό και από τα πιο φημισμένα διουρητικά. Είναι μαλακτικό χωρίς παρενέργειες, καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες και μειώνει τη χοληστερίνη του αίματος. Βοηθά ενάντια στους κολικούς του συκωτιού, στις πέτρες στη χολή, στη χρυσή και την κυτταρίτιδα. Δρα ως αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες σε ουρικές λοιμώξεις, όπως κυστίτιδα, ουριθρίτιδα, προστατίτιδα (σε άριστο συνδυασμό με Αχιλλαία), στον ρευματισμό και τα αρθριτικά τις ασθένειες του δέρματος και την ηπατίτιδα. Είναι ωφέλιμο για νεφρόλιθους και ψαμμίαση (άμμο στα νεφρά).

Κάνει καλό για κυστίτιδες, ίκτερο, ηπατίτιδα, αρθριτικά, πέτρες των νεφρών. Καθαρίζει το αίμα.

Χρήση: Βράζουμε 30 γρ. ριζώματα σε 1 λίτρο νερό. Αφού το αφήνουμε να κρυώσει το σουρώνουμε και πίνουμε από ένα ποτήρι πρωί – μεσημέρι – βράδυ με άδειο στομάχι.

Agrimonia Eupatoria

Αγριμόνιο|Ευπατόριο|Agrimonia Eupatoria

Το Αγριμονιο χρησιμοποιείται από τους βοτανοθεραπευτές σήμερα κυρίως ως τονωτικό του πεπτικού συστήματος και θεωρείται ένα φυτό που επουλώνει πληγές και αρρώστιες. Θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό για τα έλκη, τους κωλικούς και τη διάρροια. Οι τανίνες που περιέχει σε συνδυασμό με φοτοστερίνη και γόμμα του προδίδουν διουρητικές , στυπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Το αγριμόνιο στη λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιήθηκε για την επούλωση ανοιχτών πληγών , για τσιμπήματα εντόμων, δαγκώματα φιδιών και διάλυση αποστημάτων..

Χρήση: Για να φτιάξουμε αφέψημα (θεωρείτε πως προφυλάσσει από το συνάχι) βράζουμε 50 γρ σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 3 φορές τη μέρα ανάμεσα στα γεύματα. Σαν έγχυμα (θεωρείται ιδανικό για γαστρεντερίτιδα, κυστίτιδα) ρίχνουμε σε ένα λίτρο νερού δύο κουταλάκια του τσαγιού αποξηραμένα φύλλα και τα αφήνουμε για 15 λεπτά. Οι βοτανοθεραπευτές προτείνουν για γαργάρες και επιθέματα να βράσουμε για τρία λεπτά τρείς χούφτες σε ένα λίτρο νερού ενώ για ημικρανίες και θλάσεις κάνουμε ζεστά καταπλάσματα.

Αγγελόχορτο|-: Κατάλληλο για τον προστάτη

Αχιλλαία|Achillea millefolium

Τονωτικό για τους κουρασμένους, ανοίγει την άνοιξη. Για διαταραχές στην εμμηνόπαυση & σπασμούς της μήτρας, κρυολογήματα, καθαρίζει το αίμα, βοηθάει στην ακμή, το άσθμα, κολίτιδα, αρθριτικά, πόνους περιόδου και ρευματισμούς. Ανακουφίζει τις ανωμαλίες στην κυκλοφορία του αίματος, γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε κιρσούς και φλεβίτιδες. Κάνει καλό στο λιπαρό δέρμα και το καθαρίζει σε βάθος, θεραπεύει πολλές δερματοπάθειες, ακμή, έρπη, φλεγμονές δέρματος, καλόγηρους, αλλεργίες, φαγούρα, λειχήνες. Επειδή καθαρίζει το αίμα, χρησιμοποιείται εσωτερικά σαν έγχυμα σε δερματοπάθειες. Θεραπεύει ραγάδες της θηλής του μαστού, ραγάδες των χεριών. Θεραπεύει τις αιμορροΐδες και τις ανακουφίζει. Εμποδίζει την τριχόπτωση αν κάνουμε συχνές εντριβές με αφέψημα Αχιλλέας. Έχει παυσίπονες ιδιότητες, τα φρέσκα φύλλα της Αχιλλέας αν τα μασήσουμε σταματάνε τον πονόδοντο.

Χρήση:

Πόνοι περιόδου, δυσπεψία και άλλες στομαχικές ανωμαλίες|Κάνουμε έγχυμα 1 μέρος Αχιλλέας, 10 μέρη βρασμένου νερού και αφήνουμε το μίγμα για 20 λεπτά. Το πίνουμε ζεστό 2- 3 φορές την ημέρα. Δυσπεψία|Φτιάχνουμε βάμμα Αχιλλέας και παίρνουμε 20 σταγόνες, 3 φορές την ημέρα, το πρωί 6 σταγόνες, το μεσημέρι και το βράδυ από 7 σταγόνες διαλυμένες πάντα μέσα στο τσάι μας. Λοιμώξεις του πεπτικού|Αναμιγνύουμε ίσα μέρη από Αχιλλέα, μέντα (Menta piperita) και Καλογιάννη (Nepeta cataria). Φτιάχνουμε ένα αφέψημα με 2 κουταλάκια του γλυκού από το μίγμα σε 1 φλιτζάνι νερό. Πίνουμε 2 φορές την ημέρα. Ρύθμιση εμμήνων|Για κοπέλες που έχουν άτακτο ρυθμό εμμήνων να πίνουν έγχυμα από μίγμα Αχιλλέα, χαμομήλι και μελισσόχορτο, σύμφωνα με τη φαρμακολογία Κωστή. Κρυολόγημα|Αναμιγνύουμε ίσα μέρη Αχιλλέας, μέντας και κουφοξυλιάς. Φτιάχνουμε έγχυμα βάζοντας ένα κουταλάκι από το μίγμα σε ζεστό νερό για 10 με 20 λεπτά. Πίνετε 3 φορές την ημέρα, πρωί, μεσημέρι και βράδυ από 1 φλιτζάνι. Υψηλός πυρετός|Φτιάχνουμε έγχυμα με 1 κουταλάκι Αχιλλέα, 1 κουταλάκι ευπατόριο (Eupatorium perfoliatum),1 πρέζα τσίλι (Capsicum frutescens),1 φλιτζάνι νερό. Βράζουμε το μίγμα για 5 λεπτά και το πίνουμε ζεστό. Μπορούμε να πιούμε έως 4 φλιτζάνια την ημέρα. Ουροποιητικό Σύστημα|Πίνουμε 30 στ. βάμμα αχιλλέας μέσα στο τσάι μας, 3 φορές την ημέρα.

Artemisia absinthium

Αψιθιά|Artemisia Absinthium

Είναι διεγερτικό του πεπτικού, δηλαδή εξαιρετικά χρήσιμο φάρμακο για αυτούς που έχουν κακή πέψη. Αυξάνει την οξύτητα του στομάχου και την παραγωγή της χολής και βελτιώνει την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, βοηθώντας έτσι σε άλλες παθήσεις

Γενικά, το φυτό, σε μέτριες δόσεις, ερεθίζει το στομάχι, αυξάνει την όρεξη, διευκολύνει την πέψη, επιταχύνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί εκκρίσεις, συντελεί στο αδυνάτισμα και χωνεύει τα λίπη. Στη θεραπευτική, χρησιμοποιούνται οι σπόροι Αψιθιάς. Βοηθά στην πέψη και στο αδυνάτισμα.  Έχει ευεργετική δράση στους διαβητικούς και βοηθά στην καταπολέμηση των ρευματισμών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της αναιμίας, ως αντιπυρετικό, ενώ έχει και διουρητικές ιδιότητες. Εξωτερικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως αντισηπτικό.

Καταπολεμά την επιληψία, ζαλάδες, λιποθυμίες. Αυξάνει την παραγωγή χολής. Σταματά τη διάρροια, εμετούς. Βοηθά στο αδυνάτισμα και την ανεπάρκεια ήπατος.

Χρήση: Έγχυμα με 1-2 κουταλάκια του γλυκού ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά.

Εσωτερικά, χρησιμοποιείται σε μορφή σκόνης 0,5-2 γρ. ως στομαχικό και 4-10 γρ. ως σκωληκοκτόνο.

Σε περιπτώσεις επιληψίας και σπασμών χρησιμοποιείται σκόνη από τις θρυμματισμένες ρίζες της αψιθιάς, από 1- 3 κουταλάκια του καφέ την ημέρα, μόνη της ή με λίγη ζάχαρη.

Ocimum basilicum

Βασιλικός|Ocimum basilicum

Διώχνει τους νευρικούς πονοκεφάλους. Για το φαγητό, ανοίγει την όρεξη. Βοηθά στην αδύνατη μνήμη, μελαγχολία, άγχος, ζαλάδες, εντερικές διαταραχές και τυμπανισμό της κοιλιάς. Είναι χωνευτικό και καταπολεμά Πονόκοιλο, Ζαλάδα, Ναυτία και Κρυολόγημα

Valeriana Ofifcinalis|Βαλεριανά η Φαρμακευτική

Βαλεριάνα|Valeriana officinalis

Είναι ηρεμιστικό,υπνωτικό και αγχολυτικό φυτό. Διώχνει αϋπνίες, νεύρα, άγχος, ημικρανίες, νευρασθένεια, πονοκέφαλο, καούρες του στομαχιού. Αναλυτικά: Καταπολεμά την αϋπνία και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Έχει αγχολυτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες και κατευνάζει την υπερένταση, τις νευρώσεις, το νευρικό άσθμα, την επιληψία και την ταχυκαρδία. Θεωρείται χρήσιμη σε περιπτώσεις αρθρίτιδας, υπέρτασης, κολικών, ρευματικών πόνων, ημικρανίας, πονόδοντου και δυσμηνόρροιας. Προσοχή! Οι μεγάλες δόσεις βαλεριάνας προκαλούν κακοδιαθεσία. Αντεδείκνυται σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού καθώς και σε άτομα που πάσχουν από ήπια κατάθλιψη.

Βήχιο – Τουσιλάγο

Βήχιο:

Για κρυολόγημα και για το τσιγάρο.

Δάφνη:

Για τα φαγητά. Η σκόνη ξερών δαφνόφυλλων σταματάει την αιμορραγία της μύτης. Δυναμώνει τα μαλλιά και τα βάφει μαύρα, σταματά την τριχόπτωση. Ανακουφίζει τους πόνους από ρευματισμούς και αρθριτικά.

Δεντρολίβανο:

Για κολίτιδα, διάρροια, βρογχίτιδες, άσθμα και γρίπη, εντερικές διαταραχές, ρευματισμούς. Τονώνει την όρεξη.

Δυόσμος:

Για το φαγητό, τη χοληστερίνη, αϋπνίες, κράμπες, ξερόβηχα, αμυγδαλίτιδα. Για πόνους δοντιών, ρευματισμούς. Συνιστάται σε περιπτώσεις δυσπεψίας και διάρροιας, επίσης στρώνει τ στομάχι μετά από εμετό.

Δίκταμο:

Καταπραΰνει τους πόνους του στομαχιού και των εντέρων. Σε πονοκεφάλους, πονόδοντους και σκορβούτο. Είναι διουρητικό, βοηθάει τις γυναίκες να γεννούν πιο εύκολα και γρήγορα.

Ευκάλυπτος:

Είναι χρήσιμο για τους διαβητικούς γιατί έχει υπογλυκαιμική δράση. Κατεβάζει τον πυρετό. Καταπραΰνει το βήχα, άσθμα, γρίπη, βρογχίτιδες, τις νευραλγίες και τον πονόλαιμο. Κατάλληλο για εισπνοές σε ιγμορίτιδα και βρογχικά. Όταν βράζουμε ευκάλυπτο, οι ατμοί ιονίζουν την ατμόσφαιρα του δωματίου και την κάνουν υποφερτή από το νέφος.

Ζαμπούκος:

Χρησιμοποιείται σε νευραλγίες. Για κυστίτιδα, αμυγδαλίτιδες, πονόματο, πονόδοντο, φαρυγγίτιδα και πονόλαιμο. Καθαρίζει το αίμα.

Θυμάρι:

Είναι κατάλληλο για το άγχος, κυκλοφορικό, κατάθλιψη, ημικρανίες, νεύρα. Απαραίτητο για τους υποτασικούς, για γρίπη, κρυολογήματα, βήχα και άσθμα. Καλό για δερματοπάθειες, λευκόρροια, επουλώνει τις πληγές, σπυριά και εγκαύματα.

Θρούμπι:

Για το στομάχι, ναυτία, ξινίλα, ανοίγει την όρεξη. Βοηθά στην αϋπνία, αρθριτικά, ρευματισμούς, άσθμα, βήχα. Σταματάει τους κολικούς και τη διάρροια. Χρήσιμο σε πνευματική και σεξουαλική ατονία.

Ιβίσκος:

Για χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, κυκλοφορικό, ζάχαρο-διαβήτη, αδυνάτισμα, πονοκέφαλο.

Κάρδαμο: 

Περιέχει βιταμίνες, ιώδιο, σίδηρο, ασβέστιο, είναι καρδιοτονωτικό, καθαρίζει το αίμα και αφαιρεί φακίδες και πανάδες.

Καλέντουλα:

Δυναμώνει την καρδιά. Κατάλληλο για το συκώτι, ουρική αρθρίτιδα, πρηξίματα και δερματικές παθήσεις.

Λουΐζα:

Διώχνει τον πονοκέφαλο, τον πονόματο, τους πόνους των ρευματισμών. Κάνει καλό στις στομαχικές ανωμαλίες, βοηθάει στις δίαιτες αδυνατίσματος. Πολεμάει την αϋπνία που προέρχεται από νευρική κούραση.

Λαδανιά:

Χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό, σπασμολυτικό για την αντιμετώπιση της αϋπνίας της διάρροιας, του πονόδοντου, για εντριβές στα κρυολογήματα και στις βρογχίτιδες, για τα άλατα και τον τέτανο.

Λεβάντα:

Για κάθε πόνο, ακόμα και της καρδιάς, για ημικρανίες, πονοκεφάλους, κακή χώνεψη και λιποθυμία. Επουλώνει πληγές, εγκαύματα, ακμή, ψώρα. Κατεβάζει την υπέρταση, λιγοστεύει την ταχυπαλμία. Χρησιμοποιείται ακόμη για το σκόρο στα ρούχα.

Μαντζουράνα: 

Καταπολεμά το άγχος, πονοκεφάλους, κρυολόγημα, αμυγδαλές, αϋπνίες. Βοηθάει τον οργανισμό να διώξει τις τοξίνες, τα πρηξίματα, δυσπεψία και πονόκοιλο.

Μαραθόσπορος:

Ανακουφίζει τα αρθριτικά, άσθμα, βήχα, τυμπανισμό, πόνους της κοιλιάς, ολιγουρία, σταματά τον εμετό. Βοηθάει στο αδυνάτισμα.

Μελισσόχορτο:

Τονωτικό για την καρδιά, τον εγκέφαλο, το πεπτικό σύστημα, τη μελαγχολία. Καταπραϋντικό σε νευρασθένειες, ζαλάδες, βουητό στα αυτιά, άσθμα, νευραλγίες των δοντιών και των αυτιών. Ανακουφίζει από τον τυμπανισμό της κοιλιάς, πόνους από τσιμπήματα σφήκας και άλλων εντόμων.

Μέντα:

Εξαιρετικά αντισηπτική, καταπολεμά δραστικά το συνάχι, βήχα, βρογχίτιδα, πονόλαιμο και τη γρίπη. Είναι χωνευτική και έχει την ιδιαιτερότητα να είναι ηρεμιστική σε μικρή δόση και αφροδισιακή σε μεγάλη δόση. Τσάι με μέντα είναι χωνευτικό και τονωτικό.

Μολόχα:

Για άσθμα, βήχα, λαρυγγίτιδα, πονόλαιμο.

Πασιφλόρα:

Είναι καταπραϋντικό για νεύρα, άγχος. Ηρεμιστικό και τονωτικό σε υπερκόπωση. Ελαττώνει ελαφρά την αρτηριακή πίεση.

Παλιούρι

Για δυσκοιλιότητα.

Πικροδιαλέτα:

Κατεβάζει το ζάχαρο και τα τριγλυκερίδια.

Πολύκομπο:

Σκοτώνει τα σκουλήκια και παράσιτα των εντέρων. Σταματάει την αιμορραγία της μύτης και αιμορροΐδων. Επουλώνει τις πληγές και έλκη. Χρησιμοποιείται για κολικούς, πέτρα στα νεφρά.

Πολυτρίχι:

Είναι τονωτικό των μαλλιών και σταματάει την τριχόπτωση και την πιτυρίδα. Ανακουφίζει σε βρογχίτιδες, καταρροή, ξερόβηχα, άσθμα και κρυολογήματα.

Ρίγανη:

Για το φαγητό, πόνους δοντιών και ρευματισμών, εντερικές διαταραχές και πόνους στην κοιλιά. Κόβει την ευκοιλιότητα.

Σπαθόχορτο:

Καταπραϋντικό σε πνευμονικές ενοχλήσεις. Για μελαγχολία, αϋπνία, έλκος στομάχου, παράσιτα των εντέρων, δυσπεψία. Για εγκαύματα, πληγές, δαγκώματα εντόμων.

Σκορπίδι:

Διαλύει τις πέτρες των νεφρών. Είναι αποχρεμπτικό, καταπραϋντικό, διουρητικό.

Σιναμικίνη:

Για τη δυσκοιλιότητα.

Ταραξάκο:

Για τη χοληστερίνη, ερεθισμούς του δέρματος, πρηξίματα, καούρες στο στομάχι, πόνο στο συκώτι, αρθρίτιδα, διαβήτη και πυρετό.

Τίλιο:

Ηρεμιστικό των νεύρων, ημικρανίες, νευραλγίες, ζαλάδες, αϋπνίες. Για βήχα, κρυολογήματα, εμετό, ρευματισμούς, αρθριτικά, δυσπεψία.

Τσάι του βουνού:

Για γρίπη και πονόλαιμο. Τονωτικό του σώματος και του εγκεφάλου, κάνει καλό στην αρτηριοσκλήρωση, πονοκέφαλο, ευκοιλιότητα και μεσογειακή αναιμία.

Τσουκνίδα:

Διαλύει το ουρικό οξύ. Πολύτιμο για τις πέτρες στη χολή. Είναι καλό για αιμορραγίες, αιματουρία, αναιμία, ατονία του σώματος, αρθριτικά, κυστίτιδα, διάρροιες. Επίσης, αυξάνει το γάλα της μητέρας που θηλάζει και σταματά τη τριχόπτωση.

Ύσωπος:

Χρησιμοποιείται για πίεση, άσθμα, δυσπεψία, για πόνους περιόδου, για γαργάρες κατά του πονόλαιμου και ως δυναμωτικό των νεύρων.

Φασκόμηλο:

Ηρεμεί τα νεύρα. Γα κατάθλιψη, φαρυγγίτιδα, βήχα, βράχνιασμα, λαιμό, υπόταση, διάρροια, αμυγδαλές, δαγκώματα εντόμων. Πολύτιμο για όσους ιδρώνουν τα χέρια τους και οι μασχάλες. Για κυκλοφορικά προβλήματα. Σταματάει το γάλα στις γυναίκες που θηλάζουν και την τριχόπτωση.

Χαμομήλι:

Ηρεμιστικό των νεύρων, ημικρανίες, νευραλγίες, ζαλάδες και αϋπνίες. Επουλώνει εγκαύματα και σπυριά. Ανακουφίζει από αναφυλαξία, φαγούρα, πονόδοντο, βήχα, κρυολογήματα, τυμπανισμό, αιμορροΐδες, κράμπες, πόνο των αυτιών και πληγές στο στόμα.

Συνηθισμένες μορφές θεραπευτικών βοτάνων

Έγχυμα (Εκχύλισμα)

Το έκχυμα είναι ένας απλός τρόπος εξαγωγής των ενεργών συστατικών των βοτάνων μέσω του ζεστού νερού. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για να εξάγουμε τα πτητικά συστατικά των αποξηραμένων ή πράσινων εναέριων μερών των βοτάνων όπως είναι τα λουλούδια και τα φύλλα. Βάζουμε το βότανο στο νερό πριν βράσει και το αφήνουμε σκεπασμένο μ΄ ένα καπάκι για 5-10 λεπτά. Επειδή το βραστό νερό διασκορπίζει τα πολύτιμα πτητικά έλαια των βοτάνων στον ατμό μην τα αφήνετε να βράσουν.

Αφέψημα

Οι ρίζες, οι φλοιοί και τα φρούτα που είναι παχύτερα και λιγότερο διαπερατά από τα εναέρια μέρη των φαρμακευτικών φυτών, δεν απελευθερώνουν τα ενεργά τους συστατικά με την απλή έγχυση. Αυτά τα μέρη είναι απαραίτητο να σιγοβραστούν ώστε να εξαχθούν. Το σκληρό βότανο πρέπει να κοπεί σε μικρότερα κομμάτια. Προκειμένου να μην χαθούν τα πτητικά συστατικά, τοποθετούμε ενα καπάκι πάνω στο μπρίκι. Αφήνουμε να σιγοβράσει για μια ώρα περίπου, μέχρι ο όγκος του να μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Αφού καταπέσουν και διαχωρισθεί το στερεό από το υγρό, το πίνουμε ζεστό ή κρύο.

Βάμμα

Τα περισσότερα από τα πτητικά συστατικά των φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων είναι διαλυτά στην αλκοόλη. Με την εμβάπτιση ξηρών ή φρέσκων μερών του φυτού στην αλκοόλη, τα ενεργά συστατικά εξάγονται εύκολα σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν αυτές της έγχυσης και του αφεψήματος. Τα υψηλά συμπηκνωμένα διαλύματα που θα κρατήσουν για ένα ή δύο χρόνια είναι ένας βολικός τρόπος να αποθηκεύσουμε και να χρησιμοποιήσουμε τα φαρμακευτικά συστατικά των φυτών.

Σιρόπι

Με σκοπό να συγκαλύψουμε κάποια γεύση που δεν μας αρέσει – ιδίως στα παιδιά- το έγχυμα ή το αφέψημα μπορεί να αναμειχθεί με μέλι. Τα συρόπια συνδυάζουν την κατευναστική επίδραση του μελιού με τις φαρμακευτικές ιδιότητες των εγχυμάτων ή αφεψημάτων καταλήγοντας σε επιπρόσθετα οφέλη ιδίως για την αντιμετώπιση κρυολογήματος και πονόλαιμου.

Ανακατέψτε 500ml εγχύματος ή αφεψήματος με 500γρ. μέλι. Αφού κρυώσει βάλτε το σε σκούρο μπουκάλι και κλείστε το με φελλό (επειδή γίνονται ζυμώσεις στα συρόπια και τα μπουκάλια με βιδωτό πώμα μπορεί να εκραγούν ο φελλός είναι σημαντικός).

Αιθέρια έλαια

Αιθέριο έλαιο είναι ένα υγρό απεσταγμένο (συνήθως με νερό ή ατμό) από τα φύλλα, τους μίσχους, τα λουλούδια, τους φλοιούς, τις ρίζες, ή άλλα συστατικά του φυτού. Τα αιθέρια έλαια περιέχουν το απόσταγμα των φυτών από τα οποία εξάχθηκαν. Περιέχουν υψηλό ποσοστό συγκέντρωσης της ουσίας του φυτού και έτσι χρειάζεται να χρησιμοποιούμε μικρή ποσότητα απ΄ αυτά. Τα αιθέρια έλαια δεν είναι τα ίδια με τα αρώματα. Τα αιθέρια έλαια εξάγονται από τα φυτά, ενώ τα αρώματα είναι χημικώς κατασκευασμένα ή περιέχουν χημικά συστατικά και δεν προσφέρουν τα θεραπευτικά οφέλη που προσφέρουν τα αιθέρια έλαια.

Η χημική σύνθεση και το άρωμα των αιθέριων ελαίων μάς προσφέρει πολύτιμα ψυχολογικά και ψυχικά οφέλη. Αυτά τα οφέλη επιτυγχάνονται με τις εισπνοές και με την εφαρμογή του αραιωμένου αιθέριου ελαίου στο σώμα. Τα χρησιμοποιούμε αραιωμένα (μόνο λίγες σταγόνες) σε φυτικά έλαια (αμυγδαλέλαιο, ηλιέλαιο, ελαιόλαδο, κ.α.) και κατόπιν εφαρμόζουμε αυτό το μείγμα στο δέρμα για απορρόφηση. Η βαθειά εισπνοή των αιθέριων ελαίων προσφέρει επίσης θεραπευτικά οφέλη καθώς το έλαιο εισέρχεται στους πνεύμονες και απορροφάται από το αίμα.

Τα αιθέρια έλαια ποικίλουν στην τιμή και στην ποιότητα. Αυτό επηρρεάζεται από την σπανιότητα του φυτού, την χώρα και τις συνθήκες στις οποίες το φυτό μεγαλώνει, τα ποιοτικά πρότυπα της απόσταξης και από το πόσο έλαιο εξάγεται από το φυτό.

Παναγιώτης Βουρδουμπάς

www.neatv.gr